پیامدهای اجتماعی و اقتصادی تغییر الگوی کشت و نقش آن در توسعه‌ی روستایی مطالعه موردی: تغییر الگوی کشت برنج به مرکبات در دهستان بالاتجن استان مازندران*

الگوی کشت به عنوان یکی از اجزای سیستم کشاورزی می­تواند نقش مؤثری در دستیابی به اهداف توسعه‌ی کشاورزی و روستایی که همانا بهبود زندگی کشاورزان و رفاه حال آنان است، داشته باشد. الگوی کشت بیان‌کننده‌ی نوع یا ترکیب کشتی است که کشاورز جهت بهره­برداری بهینه از اراضی، آن را انتخاب می­کند. انتخاب هر الگوی کشت، به دلیل چند بُعدی بودن کشاورزی می­تواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعه‌ی روستایی داشته­ باشد. این پیامدها کدام بخش از حیات اجتماعات روستایی را متأثر می­سازد، و       نیز جهت و عمق اثرگذاری آن کدام است، پرسش اساسی ما در این تحقیق خواهد بود. برای پاسخ‌گویی به پرسش تحقیق، مطالعات کتابخانه­ای و میدانی صورت پذیرفت. مطالعات میدانی صورت گرفته مربوط به دهستان بالاتجن استان مازندران و سال زراعی 1389 می­باشد. به این منظور 250  نفر از کشاورزانی که تولید مرکبات را جایگزین تولید برنج نموده بودند انتخاب و نظر آنان را در ارتباط با آثار اجتماعی و اقتصادی تغییرات صورت گرفته جویا شدیم. یافته­های تحقیق حاکی از آن است در این دو بخش تفاوت معناداری در دوره‌ی قبل و بعد از تغییر الگوی کشت و در سطح آلفا 01/0 وجود داشته­است. در شاخص­های اجتماعی به جز مؤلفه مشارکت در مؤلفه‌های ماندگاری و آگاهی کشاورز پیرامون فعالیّت کشاورزی، میانگین­ها نشان از رشد شاخص دارند و در شاخص­های اقتصادی کیفیت اشتغال، رفاه و امنیت اقتصادی این رشد محسوس­تر نیز هست. براین اساس می­توان گفت الگوی کشت مرکبات در توسعه‌ی روستاهای مورد مطالعه نقش مؤثری را ایفا نموده است.